Is depressie de nieuwe hysterie? De vraag kwam bij me op na het zien van een beeld dat inmiddels iedereen heeft gezien. In de Victoriaanse tijd werd de hysterische vrouw voor gek verklaard. In de tegenwoordige tijd wordt de pijn van de depressieve vrouw of man onderdrukt met medicatie. Leve de Vooruitgang.
Voor alle duidelijkheid, ik ben niet tegen medicatie, maar uitsluitend medicatie voorschrijven bij een depressie is schuldig verzuim. Het is zeggen tegen de mens in nood: ik heb geen tijd, ik luister niet naar u.
Stel, je wordt op een onbewoond eiland achtergelaten en je hebt er geen idee van hoelang je verblijf aldaar gaat duren noch of je iets te eten of te drinken zult vinden. Niks zekerheid. Niks perspectief. Maar gelukkig schijnt de zon. Hoe zou je reageren? Angstig worden, het in je broek doen of van blijdschap uitroepen ‘eindelijk rust’ en zorgeloos van de zon genieten?
Neen, niets te stellen, de realiteit is vaak veel straffer dan wat de verbeelding in de aanbieding heeft.
Wie zich depressief voelt, misschien op een depressie afstevent of erin verzuipt, ziet de wereld als een onbewoond eiland. Geen schouder om op te leunen. Niemand in de buurt om de donkere gedachten mee te delen. De realiteit is dat er geen realiteit is. Het leven heeft geen zin en dat zal altijd zo zijn. Dat gevoel. Overweldigend. Er is geen licht aan het eind van de tunnel. Zelfs het zonlicht doet pijn aan de ogen.
De Schreeuw. In mijn verbeelding staat de Schreeuw voor het uitschreeuwen van de pijn en tegelijk de schreeuw om hulp.
Is dit het hysterische beeld dat Freud te zien kreeg in de Victoriaanse tijd? Je weet wel, de tijd van de kuisheidsgordel, van conservatisme, preutsheid, humorloosheid en stijfburgerlijkheid. Er vallen wel wat gelijkenissen te noteren met onze epoche. Freud leefde van 1856 tot 1939. Koningin Victoria regeerde van 1837 tot 1901, strikt gezien de Victoriaanse tijd. Tegenwoordig wordt Freud door bepaalde salonintellectuelen verguisd. Het is voor hen kennelijk zeer lastig om pioniers op een moderne manier te leren interpreteren.
Is depressie de nieuwe hysterie? De vraag kwam bij me op toen ik de foto van Selah Sue zag passeren. Ik zie dezelfde hysterische schreeuw.
“The memory of the trauma acts like a foreign body which long after its entry must be regarded as an agent that is still at work.”
The Etiology of Hysteria (1893), Breuer & Freud
De depressieve toestand is de uitdrukking van: het gaat niet meer, ik kan niet meer, het leven heeft geen zin meer. Dat is de eigenlijke hulpvraag. De psychiater van de oude stempel, de moderne priester, doet de deur open en zegt: “O mens, neem en eet hiervan gij allen want dit zijn mijn wonderpillen.”
Medicatie brengt zaad in het laatje. Terwijl de mens in nood het over de zinvraag wil hebben. Antidepressiva zijn het nieuwe opium van/voor het volk. Het rad voor de ogen is het rad der fortuin geworden, en vice versa.
Honderdvijftig jaar geleden schrijft Karl Marx in het eerste nummer van een nieuw Parijs maandblad: “Religie is de zucht van het onderdrukte schepsel, het hart van een harteloze wereld, net zoals het de geest is van een geestloze toestand. Het is het opium van het volk.”
Belangrijke nuance bij Marx: ‘van’ het volk (des Volkes) en niet ‘voor’ het volk (für das Volk). Bij ‘van’ is er nog een keuze, bij ‘voor’ niet. Is er bij antidepressiva nog wel een keuze? Elke dag worden er in ons land een miljoen doses ingenomen. Eén miljoen!
Antidepressiva en angstremmers hebben uiteraard niets met religie te maken, tenzij je er heilig in geloofd dat ze dé oplossing zijn. Ze werken verdovend en dat hoeft op zich ook geen probleem te zijn. Op de lange termijn is het dat wel. Ze nemen de oorzaak niet weg.
Het rad der fortuin heeft de boel overgenomen.
Religie is volgens Marx een illusie of een vicieuze cirkel. Ze onderdrukt de pijn van de menselijke ellende en houdt de pijn tegelijk in stand. Je voelt ze even niet. Antidepressiva doen hetzelfde: depressieve gevoelens onderdrukken waardoor de pijn nog groter wordt en telkens weer de kop opsteekt, meestal nog heviger dan voorheen. What you resist, persists (Carl Gustav Jung).
De vraag is: welke pijn moet er zo nodig worden onderdrukt?
Een tip van de sluier.
Bron: The relationship of Adverse Childhood Experiences to adult health, well-being, social function and health care, door Vincent Felitti en Robert Anda, co-founders ACE-studie, in The Hidden Epidemic: The Impact of Early Life Trauma on Health and Disease.
Het gaat over tien ACE’s en die zijn vrij snel in kaart te brengen.
