We zijn allemaal geneigd om te geloven wat we zelf denken. Het is des mensen. Het is een overlevingsmechanisme. Maar het is gezonder om dat niet klakkeloos te doen.
Stel je voor: je hoofd, je hart en je handen zitten samen aan tafel. Denken zit rechtop, met een bril op het puntje van zijn neus, piekerend over alle mogelijke scenario’s. Voelen leunt ontspannen achterover, nipt aan een kopje thee en zegt: “Laat het even bezinken.” Doen daarentegen tikt ongeduldig met zijn vingers op tafel en roept: “Kom op, mensen! Time is money!”
Chaos
Het is een prachtig, chaotisch samenspel. Denken bedenkt plannen, Voelen geeft ze een emotionele kleur, en Doen zet ze om in actie. Maar het loopt niet altijd van een leien dakje. Soms neemt Denken de overhand en creëert hij een doolhof van zorgen, twijfels en eindeloze ‘wat-als’-scenario’s. Voelen kan dan op zijn beurt zo overmand geraken door emoties dat alles als een groot drama voelt. En als Doen te impulsief is, zonder overleg met de andere twee, tja… dan eindigen we met een impulsiviteit waar we later spijt van krijgen. Tegenwoordig komt er vaak verslaving uit voort.
Grenzen
Daarom zijn grenzen zo belangrijk. Niet alleen in het verkeer of in de liefde, maar ook in ons eigen hoofd. Zonder grenzen tussen Denken, Voelen en Doen wordt dat hoofd een chaos. Wie alles gelooft wat hij denkt, wordt een speelbal van zijn eigen brein, overgeleverd aan irrationele angsten, aannames en mentale constructies die soms meer fictie zijn dan feit.
Maar hoe breng je iemand tot het inzicht dat niet alles wat hij denkt, ook waar is? Dat vraagt om zelfreflectie maar ook om een zekere speelsheid. Zoals Socrates al zei: “Het enige wat ik weet, is dat ik niets weet.” Filosofen van alle tijden hebben geprobeerd te ontrafelen wat waarheid betekent en hoe ons denken soms zo misleidend is. Descartes stelde: “Ik denk, dus ik ben” maar hij waarschuwde ook voor de valkuilen van het denken: niet alles wat je brein produceert is betrouwbaar. Vandaar is het misschien zinvoller om te stellen: ‘Ik twijfel, dus ik ben.’
Denken over denken
Voor wie niet gewend is na te denken over zijn eigen denken, kan het helpen om het te vergelijken met een slechte film die je verstand afspeelt. Je zit in de bioscoop en je hersenen laten je een rampenscenario zien. Moet je alles zomaar geloven? Neen. Je kunt ook achterover leunen en denken: “Wat een belachelijk script!”
Het besef dat je gedachten niet per se de waarheid weerspiegelen, kan bevrijdend werken. Grenzen stellen betekent niet dat je je denken stopt, maar dat je een innerlijke filter ontwikkelt. Een soort waakhond die vraagt: “Is dit écht waar, of vertelt mijn brein me gewoon een spannend verhaal?” Op die manier kan Denken samenwerken met Voelen en Doen, zonder dat één van hen de hele regie overneemt.
Gevoel
Je hoeft ook niet elk gevoel te volgen. Emoties zijn als voorbijtrekkende wolken: soms grijs en dreigend, soms licht en luchtig. Ze mogen er zijn maar je hoeft er niet altijd in mee te gaan. En Doen? Die mag best af en toe even op de rem trappen en vragen: “Is dit wel een goed idee?” Tip: als het idee ontstaat na middernacht en gepaard gaat met de zin ‘wat is het ergste dat kan gebeuren?’ dan is het antwoord meestal ‘best veel’.
Denken, Voelen en Doen werken het best als ze in balans zijn. Wanneer Denken helder is, Voelen zich gehoord voelt, en Doen doordacht te werk gaat, dan vormen ze een gouden team. Dus luister naar ze maar laat ze niet ongestoord hun gang gaan. En als Doen weer eens ongeduldig wordt, laat Voelen dan even een kopje thee inschenken en fluister Denken toe: “Rustig maar, we komen er wel.”
