Lijden of leiden, het is een wereld van verschil. Mensen met chronische pijn – ze zijn met velen en hun aantal neemt zienderogen toe – zullen dit wellicht niet ontkennen. Om je eigen leven te leiden is het nodig om eerst de pijn van het lijden los te laten.
Als volwassen mens zijn we allemaal geneigd om te zeggen dat onze kinderjaren best wel meevielen – uitzonderingen bevestigen de regel. Dat is ook logisch. Vanuit het kinderschoentje is er nog onvoldoende empathisch vermogen om in andermans schoenen te staan, met andere woorden om te vergelijken. We hebben maar één kindertijd, die van onszelf. Dit levert een blinde vlek op, zeker wat de eerste jaren betreft.
Heel warm word ik daarom van de alsmaar talrijkere initiatieven om ouders en kinderen zich daarvan bewust te laten worden. We weten immers uit onderzoek dat elk kind momenten van onveiligheid meemaakt en dat deze onveilige ervaringen sporen achterlaten. Bessel van der Kolk heeft het over traumasporen. Uiteraard is hier sprake van een heel breed spectrum.
Kort door de bocht kan je stellen dat er op drie domeinen liefst geen tekorten optreden: veiligheid, liefde en guidance. Veiligheid is een heel breed begrip en eigenlijk kan je het in zijn veelzijdigheid koppelen aan de behoeftepiramide van Maslow. Waar er geen veiligheid is regeert de angst. Liefde heeft met onvoorwaardelijkheid te maken. En met guidance bedoel ik de rol van de gids die je de weg wijst. Deze rol van gids opnemen, zij het tijdelijk, is volgens mij de rol van een coach-therapeut.
Waar onveiligheid heerst regeert de angst. Waar veiligheid heerst is verbinding mogelijk.
Wees mild voor jezelf
Tekorten veroorzaken soms veel chronische stress en bijbehorende pijn. De pijn kruipt onder je vel en zal uiteindelijk van binnenuit de chronische pijnklachten uitlokken. Er kunnen jaren overgaan met alle ongemak van dien. De pijn wordt doorgaans niet als een signaal gezien. Het lichaam bouwt een eigen geheugen op van onverwerkte emoties en vele opgeslagen informatie is toxisch.
De uitweg bestaat erin om met veel mildheid (self-compassion) naar jezelf te kijken. De pijn is niet je eigen schuld. Er is ook geen reden tot schaamte. De opgeslagen pijn ligt wel aan de basis van vele dingen en calamiteiten die je lijken te overkomen. Zie de illustratie van Crazy Head Comics.
Achtergelaten en onverwerkte pijn laat sporen na en zet op de duur het lichaam onder permanente druk. Het wordt chronische pijn. Er wordt vervolgens jarenlang strijd geleverd, om de pijn te onderdrukken, en er is veel te weinig oog voor diep herstel. Dit is de faux-pas in de westerse benadering.
Pijn loslaten in verbinding
De pijn werkt zo krachtig dat ze je voortdurend de vlucht vooruit doet nemen en je denkt dan dikwijls dat je je eigen leven leidt. Het verklaart ook waarom vele mensen onbewust vooral bezig zijn met andermans pijn. Het is tegelijk beschermingsmechanisme en afleidingsmanoeuvre.
Het is hard nodig om deze pijn los te laten. Leven vanuit lijden is geen leven leiden. Pijn staat het leven in de weg. Het mag dan nog een onbewuste kracht zijn, het is een kracht die je op de lange termijn doet opbranden.
Wat we alvast voor elkaar kunnen doen is er echt zijn voor elkaar en met alle oprechte aandacht naar elkaar luisteren. Vele mensen blijven met iets rondlopen dat ze nog nooit met iemand hebben kunnen delen. Daar begint nochtans het herstel: delen is helen. Veilige verbinding maakt ultieme heling mogelijk.
Lijden of leiden, het is een wereld van verschil. Leiden is lijden loslaten.
