Het is me wat, al dat denken en overdenken en nog eens denken. Dat er een denker in elk van ons woont, is wel duidelijk en daar is niks mis mee. Alleen blijkt het bijzonder lastig om die denker wat vrijaf te geven en wat te doen zwijgen, zodat het rustiger wordt in onze hersenpan.
Ergens blijven we hopen dat we de problemen die op ons pad komen, kunnen oplossen door erover te denken. Dat kan zeker lukken maar het kan ook dik tegenvallen. De problemen rationaliseren helpt meestal niet om ze op te lossen, integendeel, zeker niet als het gaat om levensproblemen.
Het punt is dat de denker in elk van ons alleen maar kan denken. Dat is een beperking. Je denkt en je blijft denken tot je een ons weegt, bij manier van spreken. Denken is de meest gewaardeerde verslaving in de meritocratie waarin we leven. Je moet denken om je brood te kunnen verdienen, en je wordt ervoor gewaardeerd en beloond. Er kan een standbeeld mee verdiend worden, of een doctoraat in het denken. Uiteraard niks mis mee maar wat is de prijs die je ervoor betaalt?
‘In today’s rush we all think / seek / want too much and forget about just being’
Eckhart Tolle
Denken is dikwijls piekeren. Ligt het (probleem) niet aan mij, ben ik wel goed genoeg, had ik niet meer mijn best moeten doen, et cetera. Je kent ze wel, dat soort netelige vragen die geen uitkomst vinden.
Denken lijkt wel omgekeerd evenredig met voelen. Hoe minder je voelt hoe meer je denkt. Mijn gedacht. Het heeft volgens mij iets te maken met een verlies aan authenticiteit, meestal in de kinderjaren. Om de verbinding met je omgeving niet te verliezen, een soort separatie-angst, voelt een kind zich gedwongen om zijn authentieke zelf op te geven. Vanaf dan gaat de denker zich ontwikkelen om te kunnen standhouden, om te kunnen overleven in de gegeven omstandigheden. Het denken wordt een vluchtoord. Later noemen we dat met een chique woord rationaliseren. Het blijft een vluchtoord.
Wat je niet voelt blijft bestaan in het denken. Wat je durft te voelen lost op. Een gevoel wil gevoeld worden.
Met voelen valt er ook helemaal niets te verdienen in de prestatiemaatschappij, die bovendien heel wat onveiligheid in zich draagt. Mensen zijn niet geneigd om gevoelens te laten zien als ze zich niet veilig voelen. Denken is een ontsnappingsroute. Uiteindelijk gaat dat ten koste van jezelf als mens. Allerlei lichamelijke klachten zoals migraine zullen vaak de kop opsteken.
Rationaliseren is doorgaans een psychische afweer tegen iets in jezelf dat te pijnlijk is om te voelen – iets van vroeger, oud verdriet dat sluimerend aanwezig is en gevoeld móet worden alvorens het kan oplossen. Dit verdient in de eerste plaats veel erkenning en mildheid jegens jezelf. Het impliceert een noodzakelijke heling. Deze overslaan (bypassing) is niet zonder gevaar.
Analoog aan de lichamelijke afweer (immuniteit) is de mens ook uitgerust met een psychische afweer. Deze afweer beschermde je ooit als kind en beschermt je nog steeds wanneer het nodig is maar houdt je tegelijk gevangen. Het is een tweesnijdend zwaard. Zolang niet geheeld wordt wat eronder sluimert, zal het zwaard in deze of gene richting werken. Laat dit een uitnodiging zijn om met een milde en open aandacht jezelf tegemoet te treden.
Evenwichtig leven veronderstelt dat je denken en voelen in balans zijn. Voel wat je denkt. Stop je denken om te voelen. Het brengt rust.
Professionele hulp nodig?
Wacht niet op de een of andere regeling van de overheid om de stap te zetten. Wacht op niemand eigenlijk behalve op jezelf.
