Denkertje over wat (niet) werkt

Wat werkt er en wat werkt er niet? Het is geen overbodige vraag, zeker gezien de complexe toestanden in de geestelijke gezondheidszorg – en daar niet alleen, zowat overal eigenlijk.  

Om het met een kwinkslag te zeggen, wat vooral goed werkt is zeggen dat het werkt. Dat heet marketing. Kijk, Het Werkt. Wat we vergeten is dat we dit in de eerste plaats tegen onszelf zeggen. Je krijgt er ogenblikkelijk een goed gevoel bij. Zie je wel, het werkt wat ik doe. Self-fulfilling prophecy en placebo-effect, interessante materie. 

Het is zoals vriendelijk goeiedag zeggen tegen een nobele onbekende die je op straat kruist. Het mag zelfs een neanderthaler zijn – geschiedenis op televisie leert trouwens dat neanderthalers een vredelievender mensensoort waren dan de homo sapiens. 

Ook al ziet hij of zij eruit als een neanderthaler, zeg gewoon dat je altijd familie begroet. Het schept een band en geef toe, er verschijnt een glimlach. Het voelt goed. Wederzijds. 

Wat werkt is zeggen dat het werkt. Hoe vaker het wordt gezegd, hoe meer het wordt geloofd. Het zijn er de tijden voor. Herhaling doet het altijd.

Of het echt werkt op de lange termijn weet je niet. We weten niet wat er omgaat in andermans psyche. We zeggen het vooral om onszelf een goed gevoel te geven. Niets verkeerds mee. De mens is een betekeniszoeker en betekenisgever. We geven betekenis aan datgene wat we doen. Het is ook een manier om vol te houden. Wie elke dag voor de andere zorgt heeft die betekenis nodig, anders houdt-ie het niet vol. Helaas wordt in deze tijden het betekenisvolle aan alle kanten aangevallen – meestal door mensen aan de top die helemaal niet met betekenis bezig zijn. 

Vroeg of laat komen we allemaal op dat snijpunt: wat is de betekenis van wat ik doe, of heb gedaan?! Het kan een scherp punt zijn en een point of no return.

Met goede voornemens gaat de vlieger ook op. Wat vooral goed werkt is het voornemen uitspreken, en goed articuleren! Van het voornemen zelf komt meestal niet veel in huis. Maar maakt het eigenlijk iets uit?! 

De wetenschappelijke waarheid is dat we nog niet zo goed weten wat er werkt. Er is véél commercie in deze wereld en elk verkoopt zijn eigen waarheid. Met alleen de wetenschappelijke waarheid schieten we trouwens niet zoveel op. Er is ook mensenkennis vereist en die vergaar je op eigen kracht.

Dit valt alvast te proberen: elke dag van het jaar het goede voornemen uitspreken en zien wat ervan komt, behalve elke dag een goed gevoel. Dat is ook al niet mis. Op de duur zal er onbewust iets beginnen werken. Je hebt de liefhebbende medewerking van het onderbewuste nodig om vaste gewoonten te veranderen. 

Tijd om er eens over na te denken. Als er tijd is en als er geen tijd is, tijd maken. Als dat geen goed voornemen is! 

Wat er wel werkt … Liefde, menselijkheid en een dikke knuffel.  

Lees het gesprek met psychiater Jim van Os in De Morgen.