Wat kan ik als eenvoudige mens met mijn eenvoudig leven doen voor de volgende generatie en misschien wel voor het welzijn van iedereen? Die vraag wordt me wel eens voor de voeten geworpen. Mensen getuigen soms: ik kan niets, ik ben niets … Belangrijke kwestie dus. Hier een kort antwoord, aan de hand van het eenvoudig goed leven dat mijn ma liet zien.
Ma laat overigens weten dat ze goed gearriveerd is en dat ze echt in haar nopjes is met de vele steunbetuigingen. Ik voel het.
De vraag aan het begin is maar een van de vele vragen die ik aan mezelf heb gesteld en waar ik potverdorie vaak geen antwoord op vond. Het is ook wat. Het moet toch allemaal groots zijn wat we doen, niet? Het wordt er ingepeperd dat we in de schijnwerpers moeten staan om van tel te zijn. De succesgoeroes zijn duidelijk niet mijn beste vrienden, nooit geweest. Dan nog liever de jezuïeten, veel liever eigenlijk. Ze legden er de zweep op maar in se niet met het oog op instant succes.
Enkele dagen voor ma richting Elyzeese velden is vertrokken, heb ik mijn tenten opgeslagen naast haar WZC-bed. Om te waken en te waken en te waken en tegelijk ook om te verwerken wat nog verwerkt moest worden, de laatste loodjes van het loslaten als het ware. Het geeft me nu een vredig gevoel dat ik dat heb kunnen doen, het waken en het verwerken. Het ging hand over hand.
We zijn niet gemaakt om moedersziel alleen te moeten gaan, ook niet om in eenzaamheid te leven, getuige het hoge aantal depressies. We zijn natuurlijk wel alleen, existentieel gezien. We worden bloot geboren en gaan alleen dood – de onverbiddelijke cirkel van het leven. We mogen content zijn dat we proper worden opgebaard en we mogen zelfs ons zondags kostuum aandoen, zoals vroeger in de kerk, dat was ook altijd een beetje sterven. Vergeef me, jezuïetenhumor. Als we doodgaan zijn we niet meer bloot, zoals bij het begin. Het is een verschil. Niets nemen we mee, niks, nada, nougabollen, behalve onze innerlijke staat. Die gaat mee en wordt aan het collectief (bewustzijn) toegevoegd. Het kan er redelijk anders uitzien.
Heb je in het leven voortdurend andere mensen beduveld of gemanipuleerd of superieur bejegend, dan wordt dat als trauma bijgezet bij het collectief. Neen, je gaat niet naar de hel – de hel bestaat namelijk niet, net zomin als God bestaat. God is maar een woord en het heeft weinig zin om te bewijzen dat een woord bestaat. Als je het toch probeert heb je altijd gelijk. Mijn ma (plots spreekt ze met de droge humor van mijn pa): “Ik heb hem hier nog niet gezien, nochtans was ik een trouwe fan tijdens het leven.”
Heb je daarentegen geleefd als mijn ma dan voeg je geen trauma toe maar vooral rozengeur en maneschijn, en eerlijkheid en oprechtheid en rechtschapenheid en rust – in rust doe je trouwens geen vlieg kwaad. Deze achterlaten in het collectief is wel goed voor het nageslacht. Het is humus voor het bewustzijn en een voorrecht om ze zelf te mogen voelen. Droeg de eenvoudige moeder die ze was ook bij tot het welzijn van iedereen, bij leven dus? Volgens de bewustzijnsschaal van Dr. David Hawkins (Power vs Force) wel. Een kleine verhoging van bewustzijnsniveau oefent een onevenredig grote invloed uit.
Zoals elke mens is ma ook met trauma geconfronteerd. Oorlogstrauma – ze is geboren in 1928. Ze heeft er ooit iets over verteld, tegen het doodzwijgen in. Op 9 mei 1940 wordt ze 12 jaar. De dag erop, terwijl ze in haar witte plechtige-communiekleed staat te popelen om ter kerke te gaan, zondags kostuum weet je wel, roept de radio met krakende stem dat het oorlog is. De rest is geschiedenis maar vooral een gigantisch collectief trauma, dat twee generaties lang zal doorwerken. In die tijd zijn er grote tekorten, grote ongelijkheden ook, en er is een half miljoen werklozen. De angst voor het tekort komt daar vandaan, en valt nu nog dikwijls te horen wanneer jonge mensen vertellen over hun lieve grootouders en hun eigen angsten.
Ma heeft het trauma naar mijn aanvoelen grotendeels op eigen houtje verwerkt. Door goed te doen, door er te zijn voor andere mensen, meestal vanuit een grenzeloze stilte. Regelmatig zag ik ze verzonken in gebed – meditatie avant la lettre.
Zonder valies is ze vertrokken. Ze heeft er ook niets nodig. Op de plek waar ze nu verblijft is het allemaal rozengeur en maneschijn, zegt ze. En ze wenst jullie allemaal een lang leven toe, minstens zo lang als het hare (94).
Wat er momenteel gaande is in de samenleving is de emanatie van collectief trauma. We betalen het volle pond en het gaat ons verstand te boven. De symptomen zijn depressie en angst, een laag gevoel van eigenwaarde, boosheid of agressie, verdoving, zelfsabotage of zelfdestructief gedrag, suïcide, problemen met emoties en vele fysieke klachten. En dit is ongetwijfeld klein bier vergeleken met wat er nog op ons afkomt.
2 antwoorden
Mooi…hoe rijk ben je om samen te zijn wanneer het telt.
Samen……een woord dat mij vreemd is.