Het leven bestaat volgens mij uit twee helften en ik ben bijlange niet de enige die dat denkt. Twee helften, het is een simpele premisse en ik neem ze hier even als uitgangspunt. James Hollis schreef er een boek over met als titel Finding Meaning in the Second Half of Life. De ondertitel is wellicht nog betekenisvoller: How to Finally, Really Grow Up.
De eerste helft kan best wel heel lang duren. Of dat een voordeel is valt nog te bezien. Als het goed is kun je erop terugkijken. Wanneer je niet eens toekomt aan de tweede helft heb je ook niet de kans om terug te kijken, om de hoogtes en laagtes te relativeren. Je kunt er ook toe gedwongen worden om stil te staan en achterom te kijken. Het leven wordt dan vanzelf anders dan voorheen.
Tussen de eerste en tweede helft zit er vaak een breuklijn. Die breuklijn kan uitdijen tot een heuse overgang, die op zich jaren kan duren. Niet zoals in het voetbal, waar de halftime slechts een kwartier rust inhoudt. Met de overgang erbij zijn er precies drie delen. Het leven ziet er soms uit als een drieledig pak. Mijn eerste helft duurde zo’n vijftig jaar en de overgang zo’n tien jaar. Het geeft een idee hoe belegen ik al ben. Smaakvolle kaas moet lang genoeg kunnen rijpen.
De tweede helft begint waar de eerste eindigt. Dat klinkt logisch maar de overgang is niet altijd makkelijk. Vraag dat maar aan de vrouw – als die al zou bestaan. Ook de man, als die al zou bestaan, kent de overgang, of niet. Velen blijven gewoon verder zingen en zuipen tot de Titanic zich te pletter stort. Kopje onder, voor sommigen definitief. Alle hulp komt te laat. Als het nog enigszins meevalt komt er ineens een burn-out op je pad. Je kunt ervan herstellen en alsnog aan de tweede helft beginnen, of niet en opnieuw doorgaan, verder blindvaren.
De tweede helft kan niet zonder de eerste maar hoe vroeger de eerste mag aflopen hoe beter voor de tweede. Die mag dan langer duren. De tweede helft is het eigen leven.
De eerste helft is synoniem met vallen en opstaan. Met drama, groeipijnen en gebroken relaties. Met falen en doorgaan tot je erbij neervalt. Met leren uit het falen, in het beste geval. De eerste helft is een verderzetting van een leven dat reeds is geleefd en nietsvermoedend voortkabbelt en soms als een etterbuil openbarst. Een burn-out komt gewoonlijk als een dief in de nacht.
Soms kan de tweede helft pas beginnen wanneer het ei zo na te laat is. Hij begint liefst zo vroeg mogelijk. De tweede helft is synoniem met jezelf vinden. Met je eigen leven leiden, in alle vrijheid. Met de dingen doen die ertoe doen. Het is een andere wereld, een ander leven.
De eerste helft speel je aan de buitenkant. De tweede helft leef je vanbinnen. Je bekijkt het leven door een andere bril. Je ziet meer leven. De eerste helft is je hechten aan alles wat er niet toe doet. De tweede helft is je onthechten van alles wat het leven nauwelijks leefbaar maakt en je alle houvast doet verliezen.
Denkvraag
Waarmee zou jij de tijd doden wanneer je met de Titanic meevaart? Dansen, feesten, comazuipen, je te pletter amuseren of zou je het kunnen opbrengen om aan de noodrem te trekken en het geweer van schouder te veranderen …
Het zijn de beschermende mechanismen uit onze kindertijd die ons gevangen houden in het verhaal van ons verleden en die ons (blijvend) laten zoeken naar de aandacht die we in die tijd moesten ontberen. De eerste helft is pleasen. De tweede helft is jezelf bevrijden maar de overgang kan best lastig zijn.
De grote moeilijkheid in de geestelijke gezondheidszorg is dat je als mens slechts kunt bewegen binnen de contouren van het eigen bewustzijn. Alleen het bewustzijn zelf is in staat om zichzelf te verbreden. Je mag als buitenstaander nog zo hard je best doen of op de toppen van je tenen lopen, het haalt weinig uit wanneer het bewustzijn zichzelf niet kan verbreden.
Is dit een ver van mijn bed show? In geen geval. Je ziet maar wat je ziet en soms is dat zo goed als niets – zoals op de Titanic.
https://www.bbc.com/news/science-environment-65602182
Lectuur: Hollis, J. (2005). Finding Meaning in the Second Half of Life: How to Finally, Really Grow Up. Penguin.
