Het leven is vaak niet meer dan de trieste herhaling van een onverwerkt verleden. Al te vaak. Er zijn daarbij krachten actief die het menselijk verstand niet kan bevatten. Nog niet.
Het gekwetste kind dat uit wraak het zandkasteel van het buurjongetje met de grond gelijkmaakt, voert een onschuldige oorlog. Het is maar een spel. Kinderspel. Voor een spelend kind is het daarentegen wel echt en bloedernstig. Het kleine grut gaat er helemaal in op. Onschuldige ernst. Het is ook een noodzakelijk spel. Zandkasteel. Luchtkasteel.
Machthebbers en oorlogsvoerders zijn dat vernietigende kinderspel nooit ontgroeid. Ze hebben wellicht nooit de catharsis van het onschuldige spel ervaren. Ze hebben wellicht nooit ervaren dat het spel, zelfs het kaartspel, de oplossing van conflicten in zich heeft. Dat is ook wat het theater doet, een conflict voorkomen door het conflict op scène te brengen, waardoor catharsis mogelijk wordt. Machtswellustelingen verwarren het zandkasteel met de realiteit. Ze zitten gevangen in het kind-bewustzijn. Zien het verschil niet. Hun mentale beperking. Ergens zijn ze gestopt met groeien.
Volwassenen die nooit erkenning hebben gegeven aan het eigen gekwetste kind en bijgevolg niet in bewustzijn is gegroeid, trekken met groot gemak de schoenen aan van de oorlogszuchtige held die zint op wraak. Nul moreel besef. Nul empathie. Nul menselijkheid. Tot welke onmenselijkheid is een mens eigenlijk in staat?! Voeg er explosieve omstandigheden aan toe en de echte oorlog kan als de bliksem ontbranden. De allesvernietigende kracht van de brand komt deels voort uit decennialang onverwerkt collectief historisch trauma.
Om te voorkomen dat kwetsuren stinkende wonden worden en gestoorde geesten voortbrengen, is diepgaande heling zonder meer een noodzaak. Oorlogstrauma stinkt als de pest en bezoedelt meerdere naoorlogse generaties. De wonden etteren nog lang na.
“De wapens zwegen, maar de wonden die ze hadden veroorzaakt, etterden vaak jaren na en veroorzaakten daar nog lang zowel fysiek als mentaal leed.”
– De Standaard, 10 november ’23
Kinderlijke kwetsuren banen zich langs alle mogelijke en onmogelijke spuigaten een weg naar buiten – conflicten, oorlog, relatieproblemen, radicalisering op scholen, problematisch gedrag, mentaal leed, sociale media et cetera.
Trauma wordt telkens opnieuw gezaaid en onverwerkt overgedragen op de volgende generaties. Op geregelde tijdstippen komt het tot een uitbarsting, zoals bij een vulkaan die lava spuwt. Het is aannemelijk dat het zich als uitverkorene verheven voelen boven het barbaarse gepeupel, vanuit een verwaand bewustzijn, deze dodelijke carrousel in stand houdt en flink aanwakkert.
Zij die zich uitverkoren voelen worden de nieuwe barbaren. Het is een spel zonder einde – (zelf)destructie.
Het begrip ‘trauma’ valt tegenwoordig te pas en te onpas. Wanneer je het niet nader omschrijft wordt het al snel een hol begrip. Nog vaak merk ik dat intellectuelen de bal misslaan. In tegenstelling tot wat ze denken heeft trauma weinig of niets te maken met de gebeurtenis zelf.
“Trauma is not what happens to you. Trauma is what happens inside you, as a result of what happens to you. Unhealed trauma impacts every aspect of our lives.”
– Dr. Gabor Maté
De gebeurtenis behoort tot het verleden en het verleden is passé. Het valt niet meer te veranderen, al zouden we dat nog zo graag willen. Trauma is echter een stukje verleden dat geen verleden wil worden. Het duikt telkens opnieuw op maar het verband tussen trigger en onderliggend trauma is meestal niet duidelijk … omdat trauma er tegelijk voor zorgt dat we onszelf niet meer voelen en daardoor uitsluitend aangewezen zijn op het denken. Trauma is niet iets van het denken.
Trauma laat zijn sporen achter, zowel in de mens als in de hele maatschappij. Die sporen gaan niet vanzelf weg. Ook collectief trauma verdwijnt niet zomaar. Het werkt nog generaties na en dat zal opnieuw zo zijn met alles wat er op dit ogenblik in de wereld aan conflicten wordt uitgevochten. Generatie na generatie wordt er collectief trauma toegevoegd. Het mentale leed zal eerder nog toenemen dan afnemen. Er is nu al personeel tekort, op alle fronten en zeker in de sectoren waar mensen mensen helpen.
