Het Amerikaanse National Child Traumatic Stress Network (NCTSN) definieert complex trauma als “de blootstelling van kinderen aan meerdere traumatische gebeurtenissen – vaak van invasieve, interpersoonlijke aard – en de verreikende langetermijneffecten van deze blootstelling. Deze gebeurtenissen zijn ernstig en alomtegenwoordig, zoals misbruik of emotionele verwaarlozing.”
Emotionele verwaarlozing, het is uiteraard iets om nader te omschrijven, en dat gebeurt tegenwoordig ook, vanuit wetenschappelijke hoek, onder meer door kinderpsychiater Peter Adriaenssens. Het is een heel breed begrip.
Op de website van KU Leuven schrijft hij: “… binnen families zie je vandaag vooral emotioneel geweld en verwaarlozing, bijvoorbeeld kinderen die zich na een echtscheiding te veel voelen.” Er zijn wel duizend redenen waarom kinderen zich te veel en/of niet goed genoeg voelen.
Complex trauma is repetitief. Er is meestal niet één bepaalde oorzaak aan te duiden. Complex wil zeggen dat er meerdere oorzaken zijn. Het is een opeenstapeling ofte ‘gestapeld verdriet’. Op hun weg naar herstel zoeken de overlevenden van complex trauma naar waardering en bevestiging, naar aandacht en liefde, naar informatie en hoop. Het staat met zoveel woorden te lezen op Psychology Today.
Complex trauma wordt ook ontwikkelingstrauma genoemd
Complex trauma is de reden waarom de overlevenden perfectionisme ontwikkelen. Het is bijna instinctief, een manier om te overleven. Perfectionisme is het perfecte schild tegen de pijn van het trauma. Het ligt als het ware voor de hand om het te ontwikkelen want op die manier maak je de meeste kans op waardering en bevestiging. Perfectionisme en/of het perfecte willen bereiken wordt per definitie gewaardeerd, beloond en aldus bestendigd. Het is typisch voor de meritocratie waarin we leven. Het werkt verslavend. Perfectionisme is een verslaving. Je doet iets perfect, je gooit hoge ogen en je wordt beloond – als je braaf bent krijg je wat lekkers.
Meritocratie: als je braaf bent krijg je wat lekkers
De beloning behelst echter geen echte aandacht of waardering. Dat kan ook niet. Een meritocratie heeft enkel voorwaardelijke of functionele waardering in de aanbieding. En zo wordt het zoeken naar waardering en bevestiging een perpetuum mobile. Je blijft op je honger zitten. De wortel en de stok. Aan de einder lonkt de burn-out.
Het perpetuum mobile wordt daarenboven gevoed en voortgedreven door angst. Wat zal er namelijk gebeuren wanneer er gemorreld wordt aan dat perfectionisme, aan dat schild? Val je dan in stukken en brokken uiteen? Wie ben je dan eigenlijk nog, als je niet meer het perfecte beoogt? Word je dan niet slordig en lui en nonchalant en tam? Besta je dan überhaupt nog wel? Wie zal je dan nog de bevestiging geven? Et cetera. Dat is wat angst doet: je wilt niet dat er aan je pantser geraakt wordt, en de boer ploegde verder.
Stel dat het perfectionisme toch wordt weggenomen maar misschien onvoldoende getransformeerd, dan ligt de pijn van het complex trauma op apegapen. Dit verklaart waarom de onderliggende pijn zo angstig maakt om ze te voelen, wat vervolgens ontkenning uitlokt. Wat zeggen we dan? Ik, neen, ik heb geen last van perfectionisme, of: ik, ik ben geen perfectionist. Dat laatste is een label. Labels zijn sowieso met een korrel zout te nemen.
Maak er toch maar een perfecte vakantie van!
Van harte.
Ontkenning wijst op angst voor de onderliggende pijn
Therapeutisch coachen is een heel zachte manier om toegang te krijgen tot het complex trauma, dat zich grotendeels in het verborgene afspeelt. Perfectionistisch gedrag brengt het als het ware zichtbaar aan de oppervlakte. We vertrekken vanuit drie vragen:
- Is de huidige wereld voor jou een veilige plek?
- Accepteer je jezelf zoals je bent?
- Ben je genoeg gedisciplineerd om de dingen te doen die je belangrijk vindt?
