Wat ik me van hem herinner is zalig. Hij gaf me ooit een rijles. Ik zou ze niet licht vergeten.
Hij zei niet veel. Woorden waren niet zo zijn ding – te hard gezwegen onder het zwoegen. De les droeg de onuitgesproken titel Rijden Zonder Remmen. Al de rest kunt ge al, zei hij, want ik heb je wel zien kijken. Dat zag hij allemaal zonder woorden.
Hij toonde hoe een lichtvoetige dans verloopt. Links en rechts en op en neer in een vloeiende beweging en ik dacht dat wil ik ook. Hij kon goed dansen. Op het aangrijpingspunt placht hij iets bijzonders te doen, een snelle trap samen met een bizarre move met de rechterhand. Ik begreep dat hij mij wilde leren hoe je de duivels in jezelf ontbindt en leert te vertrouwen op de eigen kracht.
Het gevaarte was een Titan Turbo, de eerste Volvo Truck met turbotechnologie. Remmen wordt overbodig wanneer je leert afremmen met de motor. Rijden op eigen kracht. Krachtbeheersing. Zelfbeheersing.
Wat ik pas veel later begreep: de versnellingsbak was nog niet gesynchroniseerd, wat hem ertoe bracht om de kunst van het tussengas te demonstreren. Zo ving hij de schokken op waardoor de dans naadloos kon worden verdergezet. In het Engels is er een mooi woord voor: smoothly. Boterzacht. Met zachte hand. Dat was zijn voorbeeld. In de middenconsole stonden een grote en een kleine pook. De kleine diende voor het betere klimwerk. Moet ge ook kunnen, zei hij. Het is klimmen zonder te weten of je de top zult bereiken. Het genot van het klimmen zelf.
In mijn kinderlijke verbeelding werd rijden zonder remmen denken zonder remmen. Ongeremd denken. Vrank en vrij en kritisch. Verbanden durven zien waar er nog geen verbanden zijn. Het was zijn manier om te inspireren en mijn denken te voeden. Ik had alle geluk van de wereld dat te mogen blijven voeden bij de toch wel eigenaardige jezuïeten. Alles in vraag stellen. Denken zonder limieten. Open en onbevangen.
De wereld is aanvankelijk klein, beperkt tot boven de voorruit uitkijken. Gaandeweg wordt de wereld groter en groter. Vanbinnen groeit de eigen wereld mee.
Wat ik geloof is dat een vader die zijn ziel ziet in zijn zoon, alles uit de kast zal halen om het kind een leven vol welzijn te geven. Wat er in de kast zit is voor iedereen anders. De liefhebbende vader haalt eruit wat erin zit. Het kind doet er iets mee, of niet. Het voorbeeld brengt alles in beweging, veel meer dan de vluchtige woorden. De woorden heb ik zelf moeten zoeken. Ik zat te leren door te kijken.
Denken zonder remmen, het is in deze tijden geen populaire bezigheid. We horen blijkbaar vooral te denken met de rem op. Niet tegen het groepsdenken ingaan of je wordt uitgesloten. We worden verondersteld te denken in labels en stigma’s. We moeten binnen de lijntjes kleuren. We moeten van alles dat niets met liefde en menselijkheid te maken heeft.
De idee dat de gedachteloosheid, het niet meer nadenken, tot het kwade leidt, is meer dan interessant en brandend actueel. Vandaar, om in schoonheid af te sluiten, deze wijze woorden van Hannah Arendt: “Er zijn geen gevaarlijke gedachten, het denken zelf is gevaarlijk.”
